Sinay Palimpsestləri əsasən İncil əsaslı olduğu üçün, təbii olaraq da Qafqaz albanlarının dilində ancaq Yaxın Şərq coğrafiyasına aid toponimlər və Bibliya şəxslərinin adları qeydə alınıb. Onları aşağıda oxuya bilərsiniz.
Transkripsiya | Alban dilində |
Abel | 𐔰𐔱𐔴𐔾 |
Abraham | 𐔰𐔱𐕙𐔰𐕆𐔰𐕌 |
Aharon | 𐔰𐕆𐔰𐕙𐕒𐕎 |
Andrēas | 𐔰𐕎𐔳𐕙𐔶𐔰𐕚 |
Awgusṭos | 𐔰𐕡𐔲𐕒𐕡𐕚𐕜𐕒𐕚 |
Baraḳ | 𐔱𐔰𐕙𐔰𐕄 |
D(avi)t | 𐔳(𐔰𐕛𐔼)𐔸 |
Eli(y)a | 𐔴𐔾𐔼(𐔺)𐔰 |
Eliša | 𐔴𐔾𐔼𐕐𐔰 |
Elisabet | 𐔴𐔾𐔼𐕚𐔰𐔱𐔴𐔸 |
Eremiya | 𐔴𐕙𐔴𐕌𐔼𐔺𐔰 |
Ešaya | 𐔴𐕐𐔰𐔺𐔰 |
Gedeon | 𐔲𐔴𐔳𐔴𐕒𐕎 |
Hamus | 𐕆𐔰𐕌𐕒𐕡𐕚 |
Herod (es/ēs) | 𐕆𐔴𐕙𐕒𐔳 (𐔴𐕚/𐔶𐕚) |
Herodiu | 𐕆𐔴𐕙𐕒𐔳𐔼𐕒𐕡 |
Isa | 𐔼𐕚𐔰 |
Isaḳ | 𐔼𐕚𐔰𐕄 |
K(risṭo)s | 𐕣(𐕙𐔼𐕚𐕜𐕒)𐕚 |
Ḳirines | 𐕄𐔼𐕙𐔼𐕎𐔴𐕚 |
Laazar | 𐔾𐔰𐔰𐔵𐔰𐕙 |
Luḳas | 𐔾𐕒𐕡𐕄𐔰𐕚 |
Marta | 𐕌𐔰𐕙𐔸𐔰 |
Maryam | 𐕌𐔰𐕙𐔺𐔰𐕌 |
Mateos | 𐕌𐔰𐔸𐔴𐕒𐕚 |
Muse, Musēs | 𐕌𐕒𐕡𐕚𐔴, 𐕌𐕒𐕡𐕚𐔶𐕚 |
Naeman | 𐕎𐔰𐔴𐕌𐔰𐕎 |
Natanael | 𐕎𐔰𐔸𐔰𐕎𐔰𐔴𐔾 |
Ṗawlos | 𐕗𐔰𐕡𐔾𐕒𐕚 |
Ṗeṭros | 𐕗𐔴𐕜𐕙𐕒𐕚 |
Ṗilaṭos | 𐕗𐔼𐔾𐔰𐕜𐕒𐕚 |
Piliṗ(ṗ)os | 𐕢𐔼𐔾𐔼𐕗(𐕗)𐕒𐕚 |
Rakel | 𐕙𐔰𐕣𐔴𐔾 |
Salome | 𐕚𐔰𐔾𐕒𐕌𐔴 |
Samuēl | 𐕚𐔰𐕌𐕒𐕡𐔶𐔾 |
Simon | 𐕚𐔼𐕌𐕒𐕎 |
Istepanos | 𐔼𐕚𐔸𐔴𐕢𐔰𐕎𐕒𐕚 |
Ṭimoteos | 𐕜𐔼𐕌𐕒𐔸𐔴𐕒𐕚 |
Ṭiṭos | 𐕜𐔼𐕜𐕒𐕚 |
Tomas | 𐔸𐕒𐕌𐔰𐕚 |
Yeš | 𐔺𐔴𐕐 |
Y(esu)s | 𐔺(𐔴𐕚𐕒𐕡)𐕚 |
Yaḳob(os) | 𐔺𐔰𐕄𐕒𐔱(𐕒𐕚) |
Yešo | 𐔺𐔴𐕐𐕒 |
Yeso | 𐔺𐔴𐕚𐕒 |
Yo(v)h(an)an, | 𐔺𐕒(𐕛)𐕆(𐔰𐕎)𐔰𐕎, |
Yosē | 𐔺𐕒𐕚𐔶 |
Yosep, Yosēp | 𐔺𐕒𐕚𐔴𐕢, 𐔺𐕒𐕚𐔶𐕢 |
Yuday | 𐔺𐕒𐕡𐔳𐔰𐔺 |
Yunan | 𐔺𐕒𐕡𐕎𐔰𐕎 |
Zakari(y)a | 𐔵𐔰𐕣𐔰𐕙𐔼(𐔺)𐔰 |
Arabiya | 𐔰𐕙𐔰𐔱𐔼𐔺𐔰 | Ərəbistan |
Arimata | 𐔰𐕙𐔼𐕌𐔰𐔸𐔰 | Arimata |
Betlahem | 𐔱𐔴𐔸𐔾𐔰𐕆𐔴𐕌 | Beytlehem |
Bitani | 𐔱𐔼𐔸𐔰𐕎𐔼 | Bitani |
Čoˁ | 𐕖𐕒𐔽 | Çoğ, Dərbənd |
Damasḳos | 𐔳𐔰𐕌𐔰𐕚𐕄𐕒𐕚 | Dəməşq |
Epraim | 𐔴𐕢𐕙𐔰𐔼𐕌 | Efraim |
Erowsalem | 𐔴𐕙𐕒𐕡𐕚𐔰𐔾𐔴𐕌 | Yerusəlim |
Galil/l’ea | 𐔲𐔰𐔾𐔼𐔾/𐕅𐔴𐔰 | Qalileya |
Hermon | 𐕆𐔴𐕙𐕌𐕒𐕎 | Hermon |
Hrama | 𐕆𐕙𐔰𐕌𐔰 | Rama |
Ihowda | 𐔼𐕆𐕒𐕡𐔳𐔰 | İudeya |
Ḳana | 𐕄𐔰𐕎𐔰 | Kana |
Kanana | 𐕣𐔰𐕎𐔰𐕎𐔰 | Kənan |
Ḳaparna(h)om | 𐕄𐔰𐕢𐔰𐕙𐕎𐔰(𐕆)𐕒𐕌 | Kapernaum |
Nazaret/ēt | 𐕎𐔰𐔵𐔰𐕙𐔴𐔸/𐔶𐔸 | Nazaret |
Serebta | 𐕚𐔴𐕙𐔴𐔱𐔸𐔰 | Serebta |
Šiloham | 𐕐𐔼𐔾𐕒𐕆𐔰𐕌 | Şiloam |
Šilohan | 𐕐𐔼𐔾𐕒𐕆𐔰𐕎 | Şilohan |
Sion | 𐕚𐔼𐕒𐕎 | Zion |
Ṭiberia | 𐕜𐔼𐔱𐔴𐕙𐔼𐔰 | Tiberiya |
Yordanan | 𐔺𐕒𐕙𐔳𐔰𐕎𐔰𐕎 | İordan çayı |
Asor | 𐔰𐕚𐕒𐕙 | Suriya |
Egipṭos | 𐔴𐔲𐔼𐕢𐕜𐕒𐕚 | Misir |
Ella | 𐔴𐔾𐔾𐔰 | Yunanıstan |
Epes | 𐔴𐕢𐔴𐕚 | Efes |
Hroma | 𐕆𐕙𐕒𐕌𐔰 | Roma |
I(sray)ēl | 𐔼(𐕚𐕙𐔰𐔺)𐔶𐔾 | İsrail |
Ḳaryot | 𐕄𐔰𐕙𐔺𐕒𐔸 | Karyot |
Ḳorint | 𐕄𐕒𐕙𐔼𐕎𐔸 | Korinf |
Samar(i)a | 𐕚𐔰𐕌𐔰𐕙(𐔼)𐔰 | Samariya |
Sidon | 𐕚𐔼𐔳𐕒𐕎 | Sidon |
Tesaloni/oḳ(e) | 𐔸𐔴𐕚𐔰𐔾𐕒𐕎𐔼/𐕒𐕄(𐔴) | Tessaloniki |
Bəs necə Misirli demək olar? Ya da başqalarının dilini ifadə edərkən nə deməliyik? Məsələn, yunanca? Gəlin bu suallara cavab verək:
Alban dilində adətən ölkənin adına cəm şəkilçisi artırmaqla xalq isimləri yaradılırdı. Bunu şəhərlərə də aid etmək olar. Məsələn: Egipṭos (Misir) → Egipṭosux (Misirlilər), Epes (Efes) → Epesaux (Efeslilər)
Bir sifət olaraq xalq təyin etmək üçün isə yiyəlik şəkilçisindən istifadə edilirdi. Məsələn: Asor (Suriya) → Asorun (Suriyalı)
Bir xalqın dilini ifadə etmək üçün isə -n’a əlaqəlilik şəkilçisi istifadə edilirdi. Çox vaxt bu -n’a yiyəlik halın -un şəkilçisinin son samiti ilə assimilyasiya olurdu. Məsələn: Hroma (Roma) → Hromaun (Romalı) → Hromaun’a (Roma dili, latın dili)
Bundan əlavə albanların dilində yəhudilər üçün spesifik olaraq 𐕛𐔰𐕖𐔰𐕙 (vačar) sözü istifadə edilirdi. Görünür bu söz 𐔴𐔱𐕙𐔰𐕒𐕡𐕎 (ebraun, ‘ibrani’) sözü ilə sinonim kimi istifadə edilib, çünki İncilin bir ayəsində belə bir cümlə var:
Yəhya, 19.20 | ||
Albanca | Trankripsiya | Azərbaycan dilində |
𐔴 𐔳𐔰𐕀𐕜𐔰𐕄𐔰𐕇 𐕒𐕡𐕄𐔰𐕎𐔴𐕆𐔶 𐔰𐕛𐔴𐔾𐕈̃𐕎 𐕛𐔰𐕖𐔰𐕙𐕒𐕡𐕘𐕒𐔺 𐔼𐔽𐔰𐔰𐕎𐔰𐕣𐔴𐕆𐔶 𐕣𐔰𐔾𐔰𐕣𐔰𐕇𐕒𐕠 𐔴 𐕀𐕒𐕡𐔿 𐔼𐕆𐕈𐔾𐔱𐔼𐔸𐔶𐕆𐔰𐕌𐔰𐔺𐕄𐔴𐕆𐔶 𐔺̃𐕚𐔰𐕇 𐕠𐔰𐕌𐕢𐔶𐕆𐔶 𐕛𐔰𐕖𐔰𐕙𐔿𐔰 𐕒𐕡𐕎 𐔴𐔾𐔾𐔰𐕒𐕡𐔿𐔰 𐕒𐕡𐕎 𐕆𐕙𐕒𐕌𐔰𐕒𐕡𐔿𐔰 𐕒𐕒𐕡𐔾: | e daxṭaḳax̣ uḳanehē avelå̃n vačaruġoy iˁaanakehē kalakax̣oc e xun’ ihålbitēhamayḳehē Y͞sax̣ campēhē vačarn’a un ellaun’a un hromaun’a oul: | Yəhudilərin bir çoxu bu lövhəni oxudu, çünki İsanın çarmıxa çəkildiyi yer şəhərə yaxın idi və lövhədə ibranicə, yunanca və Roma dilində yazılmışdı. |
Etimoloji analizdən görünür ki, toponimlər əsasən Süryani mənbələrdən götürülüb. Adlar isə ermənicə və gürcücə İncillərlə səsləşir. Yuxarıdakı iki toponim – Yerusəlim və İsrail – isə albanca incillərdə abbreviatura halında verilib. Yerli toponimlərdən isə bizə məlum olan yeganə yer adı 𐕖𐕒𐔽 (čoˁ) ‘Çoğ’ olub, Dərbənd ətrafı tarixi ərazini göstərir. Bir sıra Qafqaz dilləri hələ də Dərbəndi bu adın variantları ilə tanıyır, bu sözlər “divar” mənasını verir: Tabasaran – Цали (Cali), ağul – Цал (Cal), ləzgi – Цал (Cal)/Чур (Čur), dargin – Чяли (Čəli).
